कार्तिक महिनाको हिन्दू पौराणिक कथा र प्राचिन ग्रन्थहरूमा विशेष महत्त्व छ। धार्मिक शास्त्र अनुसार यस सम्पूर्ण कार्तिक महिनामा उपवास र तपस्याको विशेष महत्त्व बताइएको छ। पुराणमा भनिएको छ कि भगवान् नारायणले ब्रह्मालाई, ब्रह्माले नारदलाई र नारदले महाराज पृथुलाई कार्तिक महिनाको समग्र महानताको सन्दर्भमा भनेका छन्।
कार्तिक महिनामा यी ७ नियमहरू प्रधानको रूपमा लिइन्छ, जसको फलस्वरुप शुभ नतीजाहरू हुन्छन् र सबै इच्छा पूरा हुन्छन्। यी ७ नियमहरू निम्नानुसार छन्…
दीपदान
धर्मशास्त्रका अनुसार कार्तिक महिनामा सब भन्दा महत्वपूर्ण कार्य दीपदान गर्नु हो। यस महिनामा नदी, पोखरी, ताल आदिमा दीपदान गरिन्छ। यसो गर्नाले सद्गुणको प्राप्ति हुनेछ।
तुलसी पूजा
यस महिनामा तुलसीको पूजा र सेवनलाई विशेष महत्त्व दिइएको छ। हुन त प्रत्येक महिनामा तुलसीको उपभोग र पूजा गर्नु उत्तम हुन्छ, तर कार्तिकमा तुलसी पूजा गर्नु अझै शुभ मानिन्छ।
भुँइमा सुत्नु
भूमिमा सुत्नु कार्तिक महिनाको तेस्रो ठूलो काम मानिन्छ। भुइँमा सुत्दा मनमा सत्वत्वको भावना आउँछ र अन्य विकारहरू पनि समाप्त हुन्छन्।
तेल लगाउनु हुँदैन
कार्तिक महिनाभर एक पटक मात्र नरक चतुर्दशी (कार्तिक कृष्ण चतुर्दशी) को दिनमा शरीरमा तेल लगाउनु पर्छ। अन्य दिनमा तेल लगाउनु कार्तिक महिनामा निषेध गरिएको छ।
दाल खान निषेध
कार्तिक महिनामा मासको, मुसुराको, मुंगको दाल, चना, मटर आदि नखानुहोस्।
ब्रह्मचर्यको पालन
कार्तिक महिनामा ब्रह्मचर्यको पालन धेरै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। यो पालन नगर्दा श्रीमान् र श्रीमतीलाई दोष लाग्दछ र अशुभ फल मिल्छ।
संयम राख्नुहोस्
कार्तिक महिनामा व्रत राख्नेले तपस्वीको जस्तो व्यवहार गर्नुपर्दछ अर्थात् कम बोल्नु, कसैको निन्दा वा विवाद नगर्नु, दिमागमा संयम राख्नु आदि।
