विदुर नीति महाभारतको महत्वपूर्ण पात्र महात्मा विदुरले रचेको एक नीति पुस्तक हो। यसमा, धेरै चीजहरू समाज र जनताको हितका लागि नीतिहरूको रूपमा बताइएको छ। चाणक्य एक विद्वान र कुशल रणनीतिकार थिए। भनिन्छ कि महाभारत युद्धमा पाण्डवहरूले महात्मा विदुरको समझदारी र भगवान कृष्णको साथ पाएर कौरवहरूलाई पराजित गरेका थिए। विदुर नीतिका अनुसार केहि विशेष बानी भएका व्यक्तिले कहिल्यै पनि माता लक्ष्मीको आशिष् प्राप्त गर्न सफल हुँदैनन्। यस्ता व्यक्तिहरू सधैं धनको खोजीमा हुन्छन्।
अल्छी मानिस
विदुर नीतिका अनुसार अल्छी मानिस माथि कहिले पनि माता लक्ष्मीको कृपा हुँदैन। यस्ता मानिसलाई कहिल्यै भाग्यलेव पनि साथ दिँदैन। महात्मा विदुरका अनुसार अल्छी मानिस स्वयम् आफू नै आफ्नो बर्बादीको कारण बन्छन्। आलस्यलाई मानिसको सबैभन्दा ठूलो शत्रु मानिन्छ। आलस्यले गरिबी निम्त्याउँछ। अल्छी मानिस सधैं आफ्नो जीवनमा धनको समस्याले ग्रस्त रहन्छ।
मेहनत नगर्ने मानिस
विदुर नीतिका अनुसार कडा परिश्रम नै सफलताको मुख्य कारक हो। तर जसले कडा परिश्रम गर्न संकोच गर्छ तिनीहरूसँग सधैं पैसाको अभाव हुन्छ। केहि मानिसहरु केहि काम नै नगरी सफल हुन चाहन्छन्। तर वास्तवमा तिनीहरूको यस्तो चाहना कहिले पनि पूरा हुँदैन। लक्ष्य प्राप्त गर्न कडा परिश्रम धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। जसले आफ्नो लागि आफैंले मेहनत गर्दैन, त्यस्ता मानिस माथि माता लक्ष्मीको पनि हात हुँदैन।
भगवानमा भरोसा नराख्ने मानिस
विदुर नीति अनुसार भगवानमा विश्वास नगर्ने व्यक्तिले कहिले पनि परमेश्वरको अनुग्रह प्राप्त गर्दैन। यस्ता व्यक्तिहरुको पूरा जीवन गरीबीमा व्यतीत हुन्छ। मानिसले सधैं ईश्वरमा विश्वास राख्नुपर्छ। मनमनै हरेक दिन भगवानको ध्यान गर्नुहोस्।
